Башкирско-русский словарь
һыпат
внешний вид, облик, внешность, наружность; выражение лица
асыулы һыпат - злобный вид
һыпата
:
һыпата күлдәк — платье простого покроя
һыпатлы
красивый и хорошо сложённый
һыпатлы кеше - красивый человек
һыпатһыҙ
неуклюжий, нескладный, некрасивый
һыпатһыҙ кеше - нескладный, непривлекательный человек
һыптағай
1
свободного покроя
һыптағай күлдәк - шитье свободного покроя
2 диал.
см. һырғый
һыптырыу
стегать, хлестать чём-л. гнущимся, тонким
ҡайыш менән һыптырыу - стегать ремнём;
сыбыртҡы менән атты һыптырыу - хлестать лошадь кнутом
һыпы
диал.
см. суфый
һыпылыу
расползаться по швам или лохматиться
ең һыпылып сыҡты - рукав порвался по шву;
ебәк яулыҡтын сите тиҙ һыпыла - края шёлкового платка быстро лохматятся
һыпыртма
диал.
см. һепертмә
һыпыртмаҡ
лассо, аркан
атты һыпыртмаҡ һалып тотоу - поймать коня с помощью лассо, заарканить коня
һыпыртмаҡлау
завязывать петлей
бауҙы һыпыртмаҡлап бәйләү - завязывать верёвку петлей
һыпыртыу
1
понуд. от һыпырыу 1-3
2
кружить, мести о метели, вьюге
тышта буран сыҡҡан, иллә һыпырта - на дворе буран, ух метёт
3
уплетать
өҫтәлдәге ашамлыҡты һыпыртыу - уплетать всё, что на столе
4 разг.
мчать, мчаться, нестись
өйгә һыпыртыу - мчаться домой;
ат һыпырта - конь мчится
5
удирать, улепётывать
урманға һыпыртыу - улепётывать в лес;
өйгә һыпыртыу - удирать домой
һыпырылыу
1
страд. от һыпырыу 1-3
2
сместиться, съехать, сползти
шәл елкәгә һыпырылып төштө - платок съехал на затылок;
юрған иҙәнгә һыпырылып төштө - одеяло сползло на пол
3
отставать, отделяться, отваливаться, отпадать
штукатурка һыпырылып төштө - штукатурка отвалилась;
обойҙар һыпырылып төштө - обои отошли
4
одновременно тронуться с места
өйҙән һыпырылып сығып китеү - уходить из дома скопом
һыпырыу
1
гладить (кого-что) рукой
арҡанан һыпырыу - погладить по спине;
мыйыҡты һыпырыу - поглаживать усы;
сәсте артҡа һыпырып тарау - зачесать волосы назад
2
сметать, смахивать рукой
биттәге туҙанды һыпырыу - смахнуть пыль с лица;
өҫтәлдәге икмәк вағын һыпырыу - смести крошки хлеба со стола
3
сорвать рывком, резким движением
баштағы бүректе һыпырып алыу - сорвать с головы шапку;
галстукты һыпыра тартыу - сорвать с себя галстук;
ҡулдан мылтыҡты һыпырып алыу - рывком выдернуть из рук ружьё;
өҫтәге юрғанды һыпырып ташлау - сорвать с себя одеяло
4 перен., разг.
уплетать
ҡыҙҙырылған итте һыпырҙылар ғына - они с большим аппетитом уплели жареное мясо
5 разг.
мчаться, нестись
малайҙар йылғаға ҡарай һыпырҙылар - мальчишки умчались в сторону реки
[[]]
ыңғайға һыпырыу - гладить по шерсти;
ҡул менән һыпырып алғандай - как рукой сняло (о боли, усталости);
башым ауыртыуы ҡул менән һыпырып алғандай булды - головную боль у меня как рукой сняло
һыпыш
диал.
см. шамтыр
һыр
I
1
резьба, резной узор
селтәрле һыр - кружевная резьба;
галуш һыры - резьба галоши;
ағасҡа һыр яһау - резать по дереву
2
грань || гранёный
һырҙар төшөрөп эшләнгән хрусталь ваза - гранёная хрустальная ваза
3
морщинка
тәрән һырҙар - глубокие морщины;
һырҙар менән ҡапланыу - покрываться морщинами
һыр
II
хим. уст.
ртутные соединения
ҡыҙыл һыр - окись ртути
һыр
III
диал.
см. сырхаут
һыр
IV
:
һыр бирмәү - не показывать виду; не поддаваться;
кеше алдында һыр бирмә - не показывай виду перед людьми
һыра
пиво || пивной, пивоваренный
күбекле һыра - пенистое пиво;
һыра күбеге - пивная пена;
һыра көрөшкәһе - пивная кружка;
пиво заводы - пивной завод, пивоваренный завод;
пиво эсеү - пить пиво