Башкирско-русский словарь
ҡазамат
см. каземат
ҡазый
уст.
кади [и]
духовный судья у мусульман
ҡай
разг.
см. ҡайһы
ҡайғы
1 горе, печаль, скорбь; прискорбие
ауыр ҡайғы — тяжёлое горе;
ҡара ҡайғы — горе горькое;
тәрән ҡайғы — глубокая скорбь;
ҡайғыға батыу — быть в безысходном горе;
ҡайғыны уртаҡлашыу — делить с кем-л. горе, печаль, сочувствовать чьему-л. горю;
ҡайғы күреү — видеть, мыкать горе;
ҡайғыны онотоу — забыть печаль
2 забота, беспокойство, печаль (разг.)
баш ҡайғыһы — забота о себе;
башҡа ҡайғы алыу — взять на себя заботу;
ҡунаҡ ҡайғыһы — забота о гостях;
мал ҡайғыһы — забота о деле;
кемдең унда ҡайғыһы бар? — кому какое дело до него?
[[]]
ҡайғыһы [ла] юҡ — и горя мало кому
ҡайғы-хәсрәт
собир.
горести-печали
ҡайғылы
печальный, скорбный, прискорбный, горький, горестный
ҡайғылы ваҡиға — прискорбное событие;
ҡайғылы йөҙ — печальное, скорбное лицо;
ҡайғылы йырҙар — скорбные песни;
ҡайғылы кисереш — горестное переживание;
ҡайғылы ҡараш — печальный взгляд;
ҡайғылы ҡиәфәт — опечаленный вид;
ҡайғылы минуттар — горестные минуты;
ҡайғылы уйҙар — горькие думы;
ҡайғылы хәбәр — горестная весть, печальное известие;
ҡайғылы яҙмыш — горестная участь
ҡайғыртыу
1 печалить, опечаливать, огорчать кого
бер ни менән дә ҡайғыртмау — ничем не огорчить;
хат яҙмай ҡайғыртыу — огорчить, не прислав письма
2 заботиться, думать, печься
кешене ҡайғыртыу — заботиться о человеке;
үҙ эшеңде ҡайғыртыу — переживать о своей работе
ҡайғырыу
1 горевать, печалиться, скорбеть, сокрушаться, кручиниться, тужить
ныҡ ҡайғыртыу — сильно горевать;
ҡайғырып бөтөү — сокрушаться
2 беспокоиться за кого, переживать
етемдәр өсөн ҡайғырыу — беспокоиться за сирот;
юҡҡа ҡайғырмау — зря не переживать
ҡайғырышыу
вмимн.-совм. от ҡайғырыу
ҡайғыһыҙ
1 беспечальный
2 беззаботный, беспечный
ҡайғыһыҙ тормош — беззаботная жизнь;
ҡайғыһыҙ кеше ҡара һыуға һимерә — (погов.) беспечный человек поправляется на одной воде
3 беззаботно, беспечно
ҡайғыһыҙ ғүмер һөрөү — прожить беззаботно
ҡайғыһыҙлыҡ
беспечность, беззаботность
ҡайҙа
1 мест. вопр. где
[[]]
ат ҡайҙа? — где лошадь?
ҡайҙарҙа йәшлегем ҡалды? — где моя молодость осталась?
2 мест. вопр. куда
[[]]
ҡайҙа йүгерәһең? — куда бежишь?
ҡайҙа барырға белмәү — не знать, куда идти;
ҡайҙа киттегеҙ? — куда пошли?
2 в сочетании с мест.
бер, һис, һәр и т. п.
везде, всюду
һәр ҡайҙа — везде;
бер ҡайҙа юҡ — нигде нет
3 сочетании с гл. в отриц. ф. в знач. нареч.
где только не...
ҡайҙа ғына булманым — где только не был
3 в сочетании со сл.
инде, һуң, ул в функции частицы
где уж, где там
уҡыу ҡайҙа — где уж учиться;
ҡайҙа ул тыңлау — где там слушать
4 в знач. межд. выражает побуждение к действию
ну-ка, давайте-ка
ҡайҙа, үҙем барайым — давайте-ка, я сам пойду
[[]]
бына ҡайҙа ул — вот он где;
ҡайҙа бараһың (или барһын) — куда пойдёшь, куда денешься (о безвыходном положении);
ҡайҙа булмаһын — где бы ни было;
ҡайҙа етте, шунда — где попало; куда попало;
ҡайҙа инде — куда уж;
ҡайҙа китмәгән — куда ни шло; так и быть, не жалко;
ҡайҙа ла — везде, всюду, повсюду;
ҡайҙа ҡарама — куда ни кинь глаз;
ҡайҙа ул (или инде, һуң) — где уж, где уж там, где тут; куда уж, куда там, куда тут
ҡайҙалыр
мест. неопр.
1 где-то
ҡайҙалыр ҡоштар һайрай — где-то птицы поют
2 куда-то
ҡайҙалыр ҡабаланыу — куда-то торопиться
ҡайҙан
1 мест. вопр.
откуда
ҡайҙан киләһең? — откуда идёшь?;
ҡайҙан беләһең? — откуда тебе известно, откуда знаешь?
2 в знач нареч.
откуда, откуда-то
ҡайҙан килгән - шунда китһен — - откуда пришёл, пусть туда и идёт
[[]]
ҡайҙан да (или булһа ла) — откуда-нибудь;
ҡайҙан етте, шунан — откуда попало;
ҡайҙан ҡайҙа — взором не охватить (о дальности, широте);
әллә ҡайҙан — откуда-то, издалека, издали
ҡайҙандыр
мест. неопр.
откуда-то
ҡайҙандыр ҡыңғырау тауышы ишетелә — откуда-то доносится звон колокола
ҡайҡайтыу
откидывать назад, загибать, выгибать (туловище), закидывать (голову)
бил ҡайҡайтыу — разгибать спину;
кәүҙәне ҡайҡайтыу — откинуть назад корпус
ҡайҡайыу
откидываться назад, выгибать туловище, корпус, закидывать голову
ҡайҡайып тороу — стоять, выпячивая грудь
ҡайҡалатыу
загибать назад
корпус
ҡайҡалау
выгибаться назад; выпячиваться
о груди
бала ҡайҡалап илай — ребёнок выгибаясь плачет
ҡайҡанлау
диал.
см. ҡайҡалау