Башкирско-русский словарь

RU
EN

страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550
всего слов: 29976
тартынсаҡ
застенчивый, стеснительный
   тартынсаҡ балазастенчивый ребёнок;
    тартынсаҡ булыубыть застенчивым
тартыныу
чувствовать неловкость, стесняться, смущаться
   тартынып тороучувствовать неловкость, смущаться;
    ирҙәрҙән тартыныустесняться мужчин
тартынышыу
взаимн.-совм. от тартыныу
   бер-береңдән тартынышыустесняться друг друга, смущаться друг перед другом
тартып-йолҡоу
1 дёргать, выдёргивать
   тартып-йолҡоп сәс тараудёргать волосы (запутанные), при расчесывании
2 перен. в ф. деепр. на -п
с трудом, еле-еле
   тартып-йолҡоп аҡса йыйыус трудом наскрести денег
тартып-һуҙыу
1 вытягивать, растягивать
напр. что-л. узкое
   кепканы тартып-һуҙып киңәйтеүрастянуть кепку
2 перен. в ф. деепр. на -п
с натяжкой, кое-как
   аҙыҡты тартып-һуҙып еткереүдотянуть продукты кое-как (при их нехватке)
тартыу
I
1 [dial]В [/dial]
тянуть, тащить, волочить что
   арба тартыутянуть телегу;
   баржа тартыутянуть баржу;
   артҡа тартыутянуть назад;
    аҫҡа тартыутянуть вниз
2 [dial]В [/dial]
дёргать, натягивать, потягивать кого-что
   аттың башын тартыунатянуть поводья, придерживая коня;
   ишектең тотҡаһын тартыупотянуть за ручку двери;
   сәстән тартыудёргать за волосы кого (балуясь);
   шарфты тартып бәйләүзавязать шарфик;
   тартып алыуотдёрнуть что; отнять, вырвать что;
   захватить кого-что;
   ҡулды тартып алыуотдёрнуть руку;
   тупты тартып алыувырвать мяч (из рук);
   тартып сығарыувытащить, выдернуть что; извлечь;
   тартып өҙөүоборвать, сильно натягивая;
   юрғанды тартып төшөрөүстянуть одеяло;
   тартып һуҙыурастянуть;
   тирене тартып һуҙыурастянуть шкуру, распять шкуру;
    яндың керешен тартыунатянуть тетиву лука
3 иметь тягу, тянуть || тяга
о дымоходе, трубе
   мейес төтәмәй, һәйбәт тартапечь не дымит, тянет хорошо
4 [dial]Д[/dial]
направляться, двигаться куда-л, в какую-л. сторону; тянуть
   ауылға ҡарай тартыудвигаться в сторону деревни;
   уңға тартыутянуть вправо;
   тураға тартыунаправляться прямо; двигаться прямо
5 [dial]В [/dial]
привлекать чьё-л. внимание, притягивать, манить кого
   йәштәрҙе ҡала тартагород притягивает молодёжь;
    тыуған яҡтар тартародная сторона ;
   мани күңел тартмайне влечёт, не тянет кого-что
6 [dial]Д[/dial]
быть похожим на кого, уродиться в кого
   беҙ әсәйгә тартҡанбыҙмы уродились в мать;
    зат затына тартмаһа, арты ҡыйыш була — (погов.) родственники хоть чем-то да бывают похожи друг на друга
7 весить, тянуть
   үгеҙ дүрт центнер тартабык тянет четыре центнера
8 [dial]В [/dial]
курить || курение
   папирос тартыукурить папиросы;
    тартыуҙы ташлаубросить курить
тартыу
I
А
9 [dial]В [/dial]
красить, подводить
брови, ресницы
   ҡашҡа һөрмә тартыуподвести глаза сурьмой;
    ҡашҡа ҡара тартыуподвести брови
тартыу
I
10 [dial]В [/dial]
притягивать что
   магнит менән тартыупритянуть магнитом;
    бейек тауҙар болот тартавысокие горы притягивают к себе (тучу)
11 подёргиваться
о глазах, бровях и т. п.
   уң күҙ тартаправый глаз подёргивает
12 [dial]В[/dial] перен.
признавать, поддерживать кого
обычно родственников
   бай байҙы тарта — (погов.) бай признаёт бая
13 [dial]В[/dial] перен.
втягивать, вбирать, впитывать
   дым тартыувпитать влагу;
   иген дым тартҡанпшеница отсырела;
    резина аяҡ кейеме һыу тартарезиновая обувь отпотевает
14 В перен. разг.
хлестнуть, вытянуть кнутом
   берҙе тартып алыу хлестнуть разок (напр. плетью)
тартыу
II
тяга || тягловый; тяговый
   паровоздың тартыуыпаровозная тяга;
    аттың тартыу көсөтяговая сила лошади
тартыу
III
1 молоть
   бойҙай тартыумолоть пшеницу
2 диал.; см.
айыртыу 2
   һөт тартыусепарировать молоки
тартыу
IV
разг.
играть
на музыкальных инструментах
   гармун тартыуиграть на гармони;
    ҡурай тартыуиграть на курае
тартыш
1 ссора, перебранка
   тартыш киттепошла перебранка;
    тартыш арҡаһындаиз-за ссоры
2 тяжба
   ер өсөн тартыштяжба за землю
3 этн.
шуточная перебранка за невесту в брачную ночь
по обычаю жёны братьев невесты и подруги не пускают жениха к ней, торгуясь и требуя выкуп
тартышҡаҡ
разг.
1 см. ҡорошҡаҡ
2 упрямый
   тартышҡаҡ кешеупрямый человек;
    тартышҡаҡ булыубыть упрямым
тартыштырыу
сводить судорогой
   аяҡты тартыштырҙыноги свело судорогой
тартышыу
1 взаимн.-совм. от тартыу I 1, 2
2 тягаться, состязаться || состязание, перетягивание
перетягивая друг друга
   канат тартышып уйнауперетягивать канат;
   таяҡ тартышыусостязаться в перетягивании палки;
    арҡан тартышыуперетягивание аркана (национальная игра)
3 перен.
ссориться, скандалить
   күрше менән тартышыуссориться с соседом
4 тягаться
   ер өсөн тартышыутягаться из-за земли
5 сводить судорогой
тархан
ист.
тархан || тарханный
представитель привилегированной верхушки, имеющий право наследования земельных угодий в феодальной Башкирии
   тархан дәрәжәһезвание тархана;
    тархан хоҡуҡтарытарханные права
[[]]
   тархан ятыулежать, развалившись; жить вольготно, привольно
тарханлыҡ
ист.
звание тархана || тарханный
   тарханлыҡ алыуполучить тархана;
    тарханлыҡ ярлығытарханная грамота
тарһаҡ
разг.
рыхлый
тарһығыу
см. тарығыу
о полном человеке
тарһылдатыу
1 вызывать грохот
2 вызывать сильное сердцебиение