№ |
Русский |
Чувашский |
Якутский |
Хакасский |
Татарский |
Башкирский |
Казахский |
Узбекский |
Туркменский |
Азербайджанский |
Турецкий |
Крымскотатарский |
1 |
я |
эпĕ |
мин |
мин |
мин |
мин |
мен |
men |
men |
mən |
ben |
men |
2 |
ты |
эсĕ |
эн |
син |
син |
һин |
сен |
sen |
sen |
sən |
sen |
sen |
3 |
он , оно , она |
вăл |
ол , кини |
ол |
ул |
ул |
ол |
u |
ol |
o |
o |
o |
4 |
мы |
эпир |
биһиги |
пiс |
без |
беҙ |
бiз |
biz |
biz |
biz |
biz |
biz |
5 |
вы |
эсир |
эһиги |
сiрер |
сез |
һеҙ |
сiз , сендер |
siz |
siz |
siz |
siz |
siz |
6 |
они |
вĕсем |
олор , кинилэр |
олар |
алар |
улар |
олар |
ular |
olar |
onlar |
onlar |
olar |
7 |
этот |
ку |
бу |
пу |
бу |
был |
бұл |
bu |
bu |
bu |
bu |
bu |
8 |
тот |
лешĕ , çавă , вăл |
ити |
тiгi , ол |
теге , шул , ул |
теге |
сол , анау |
shu |
şu , o |
o |
şu , o |
şu , o |
9 |
здесь |
кунта |
манна |
мында |
монда , биредә , бу җирдә |
бында , ошонда |
мұнда , осында , бұл жерде |
bu yerda , buyoq |
şu taýda , bu ýerde |
burada |
burada |
mında , bu yerde |
10 |
там |
унта , çавăнта , лере |
онно |
анда |
тегендә , анда , ул җирдә , шул җирдә |
тегендә , шунда , унда |
онда , сол жерде |
u yerda |
honha , onda |
orada |
orada |
anda |
11 |
кто |
кам |
ким |
кем |
кем |
кем |
кiм |
kim |
kim |
kim |
kim |
kim |
12 |
что |
мĕн |
туох |
ниме |
нәрсә , ни |
нимә |
не , немене |
nima |
näme |
nə |
ne |
ne |
13 |
где |
ăçта |
ханна |
хайда |
кайда |
ҡайҙа |
қайда |
qayerda |
nirede , han |
harada |
nerde |
qayda , qayerde |
14 |
когда |
хăçан |
хаһан |
хаӌан |
кайчан |
ҡасан |
қашан |
qachon |
näwagt , haçan |
haçan |
ne zaman |
ne vaqıt |
15 |
как |
мĕнле , епле |
хайдах |
хайди |
ничек |
нисек , ҡалай |
қалай |
qanday |
nähili |
necə |
nasıl |
nasıl |
16 |
не |
мар , ан |
суох |
нимес |
түгел |
түгел |
емес |
emas |
däl |
deyil |
değil |
degil |
17 |
всё |
пĕтĕм |
бары |
прай |
бөтен , бары |
бөтә |
бәрi , бүкiл , барлық |
barcha |
bary |
bütün |
tümü , hepsi , her şey ; bütün (весь,
целый) |
bütün |
18 |
много |
нумай , пайтах , чылай |
элбэх |
кӧп |
күп |
күп |
көп |
ko'p |
köp , ençeme |
çox |
çok |
çoq |
19 |
несколько |
хăш , темиçе |
хас да , ханнык эрэ |
сала , кӧмес |
берничә |
бер нисә |
бiрнеше |
bazi |
berentak |
bəzi |
birkaç , bazı |
bir qaç , bazı |
20 |
мало |
кăшт , сахал |
аҕыйах |
ас |
аз |
аҙ әҙ |
аз |
oz |
az |
az |
az |
az |
21 |
другой |
урăх |
атын |
пасха |
башка |
башҡа |
басқа |
boshqa |
başga |
başqa |
diğer , başka |
başqa , diger |
22 |
один |
пĕрре |
биир |
пiр |
бер |
бер |
бiр |
bir |
bir |
bir |
bir |
bir |
23 |
два |
иккĕ |
икки |
iкi |
ике |
ике |
екі |
ikki |
iki |
iki |
iki |
eki |
24 |
три |
виççĕ |
үс |
ÿc |
өч |
өс |
үш |
uch |
üç |
üç |
üç |
üç |
25 |
четыре |
тăваттă |
түөрт |
тӧрт |
дүрт |
дүрт |
төрт |
to'rt |
dört |
dörd |
dört |
dört |
26 |
пять |
пиллĕк |
биэс |
пис |
биш |
биш |
бес |
besh |
bäş |
beş |
beş |
beş |
27 |
большой |
пысăк , мăн |
улахан |
улуғ |
зур |
ҙур , өлкән |
үлкен , зор |
yirik , katta |
belent , beyik , uly |
böyük |
büyük |
büyük , balaban |
28 |
длинный |
вăрăм |
уһун |
узун |
озын |
оҙон |
ұзын |
uzun |
uzyn |
uzun |
uzun |
uzun |
29 |
широкий |
сарлака |
киэҥ , кэтит |
чалбах , аллығ |
киң |
киң |
кең |
keng |
giňiş |
geniş |
geniş , enli |
keñ , keniş |
30 |
толстый |
хулăн |
халыҥ |
халын |
калын |
ҡалын , йыуан |
толық , қалың |
qalin |
galyň |
qalın |
kalın |
qalın |
31 |
тяжелый |
йывăр |
ыар , ыарахан |
аар |
авыр |
ауыр |
ауыр |
og'ir |
agyr |
ağır |
ağır |
ağır |
32 |
маленький |
пĕчĕк |
кыра , куччугуй |
кiчiг |
кечкенә , кече |
бәләкәй , кесе |
кішкентай , кіші |
kichkina , kichik |
kiçi |
kiçik , balaca |
küçük |
kiçik |
33 |
короткий |
кĕске |
кылгас |
хысха |
кыска |
ҡыҫҡа |
қысқа |
qisqa |
gysga |
qısa |
kısa |
qısqa |
34 |
узкий |
ансăр , тăвăр |
кыараҕас |
нiске ; тар |
тар |
тар |
тар |
tor |
dar |
dar |
dar |
tar |
35 |
тонкий |
çӳхе , çинçе |
синньигэс , чараас |
нiске , чуға |
нечкә , нәзек |
нәҙек |
нәзiк |
ozg'in |
inçe |
nazik |
ince |
ince |
36 |
женщина |
хĕрарăм |
дьахтар |
ипчi |
хатын |
ҡатын бисә |
әйел , қатын |
xotin , ayol |
heleý , aýal |
qadın |
kadın |
qadın , apay |
37 |
мужчина |
арçын |
эр киһи |
ир |
ир |
ир |
ер , еркек |
erkak |
adam |
kişi |
adam , erkek |
erkek , aqay |
38 |
человек |
çын , этем |
киһи |
кiзi |
кеше |
кеше , әҙәм |
кісі , адам |
inson , kishi |
ynsan , adam |
insan , adam |
insan , kişi |
adam , kişi , insan |
39 |
ребёнок |
ача |
оҕо |
пала |
бала |
бала |
бала |
bola |
çaga |
bala , uşaq , çağa |
çocuk , bala (диал.) |
bala |
40 |
жена |
арăм |
ойох |
ипчi |
хатын |
ҡатын |
әйел , қатын |
xotin , ayol |
aýal |
arvad |
eş , karı |
apay , qadın , qarı |
41 |
муж |
упăшка |
эр |
ир |
ир |
ир |
күйеу , ер |
xo'jayin , er |
är |
ər |
koca |
aqay , qoca |
42 |
мать |
анне |
ийэ |
iӌе |
ана |
әсә |
ана |
ona |
eje |
ana |
anne , ana |
ana |
43 |
отец |
атте |
аҕа |
ада , паба |
ата |
ата |
әке , ата |
ota |
däde |
ata |
baba , ata |
baba |
44 |
животное |
чĕрчун , выльăх |
кыыл , харамай |
аң |
хайван , җәнлек |
йәнлек , хайуан |
хайуан , жануар |
hayvon |
haýwan |
heyvan |
hayvan |
ayvan |
45 |
рыба |
пулă |
балык |
палых |
балык |
балыҡ |
балық |
baliq |
balyk |
balıq |
balık |
balıq |
46 |
птица |
кайăк |
чыычаах , көтөр |
хус |
кош |
ҡош |
құс |
qush |
guş |
quş |
kuş |
quş |
47 |
собака |
йытă |
ыт |
адай |
эт |
эт |
ит |
it |
it , köpek |
it , köpək |
köpek , it |
köpek , it |
48 |
вошь |
пыйтă |
быт |
пiт |
бет |
бет |
бит |
bit |
bit |
bit |
bit |
bit |
49 |
змея |
çĕлен |
моҕой , эриэн үөн |
чылан |
елан |
йылан |
жылан |
ilon |
ýylan |
ilan |
yılan |
yılan |
50 |
червь |
ăман , хурт |
үөн |
хурт |
корт |
ҡорт |
құрт |
qurt |
gurt |
qurd |
solucan , kurt |
qurt |
51 |
дерево |
йывăç |
мас |
ағас |
агач |
ағас |
ағаш |
daraxt , yog'och |
bag , agaç |
ağac |
ağaç (растение), ahşap (материал) |
terek (растение), ağaç (материал) |
52 |
лес |
вăрман |
тыа , ойуур |
тайға |
урман |
урман туғай |
орман , тоғай |
o'rmon |
tokaý |
meşə |
orman |
orman , dağ |
53 |
палка |
патак , туя |
мас , тайах |
ағас , тайах |
таяк |
таяҡ |
бұтақ , таяқ |
kaltak , tayoq |
çöp |
çubuq |
sopa , çubuk |
tayaq |
54 |
плод |
çимĕç |
фрукт |
нимiс |
җимеш |
емеш |
жеміс |
meva |
miwe |
meyvə |
meyve , yemiş (ягода) |
meyva , yemiş |
55 |
семя |
вăрлăх |
туораах , бурдук |
ÿрен |
бөртек , орлык |
орлоҡ |
тұқым , ұрық |
urug' |
tohum |
toxum |
tohum |
urluq , tuhum |
56 |
лист |
çулçă |
сэбирдэх |
пÿр |
яфрак |
япраҡ |
жапырақ |
yaproq |
ýaprak |
yarpaq |
yaprak |
yapraq |
57 |
корень |
тымар |
силис |
чилеге |
тамыр |
тамыр |
тамыр |
ildiz , tomir |
kök |
kök |
kök |
tamır |
58 |
кора |
хупă , хуйăр |
хатырык |
хахпас |
кабык |
ҡабыҡ , ҡайыр |
қабық |
qobiq |
gabyk |
qabıq |
kabuk |
qabuq |
59 |
цветок |
чечек , çеçке |
сибэкки , чэчик |
порчо , чахайах |
чәчәк , гөл |
сәскә |
гүл , шешек |
gul , chechak |
gül |
çiçək , gül |
çiçek |
çiçek ( çeçek ) |
60 |
трава |
курăк |
от |
от |
үлән |
үлән |
от , шөп |
o't |
ot |
ot |
ot , çimen |
ot |
61 |
верёвка |
вĕрен , пăяв , çип |
быа |
арғамӌы , пағ |
бау , аркан |
бау еп |
арқан , бау |
arqon |
tanap |
ip |
ip , halat (канат) |
yip , sıcım , arqan |
62 |
кожа |
тир |
тэрии |
теер |
тире |
тире |
терi |
teri |
deri |
dəri |
deri , cilt |
teri |
63 |
мясо |
аш , какай |
эт |
ит |
ит |
ит |
ет |
go'sht , et |
et |
ət |
et |
et |
64 |
кровь |
юн |
хаан |
хан |
кан |
ҡан |
қан |
qon |
gan |
qan |
kan |
qan |
65 |
кость |
шăмă |
унуох |
сӧӧк |
сөяк |
һөйәк |
сүйек |
suyak |
süňk |
sümük |
kemik |
kemik , süyek |
66 |
жир |
çу |
сыа |
ÿс , симiс |
май |
май |
май |
yog' , moy |
semiz |
piy |
yağ |
yağ , may |
67 |
яйцо |
çăмарта |
сымыыт |
нымырха |
йомырка |
йомортҡа күкәй |
жұмыртқа |
tuxum |
ýumurtga |
yumurta |
yumurta |
yımırta |
68 |
рог |
мăйрака |
муос |
мÿÿс |
мөгез |
мөгөҙ |
мүйiз |
muguz |
şah |
buynuz |
boynuz |
boynuz , müyüz |
69 |
хвост |
хӳре |
кутурук |
хузурух |
койрык |
ҡойроҡ |
құйрық |
quyruq |
guýruk |
quyruq |
kuyruk |
quyruq |
70 |
перо |
тĕк |
түү , куорсун |
чÿг |
каурый |
ҡауырһын |
жүн , қауырсын |
pat |
ýelek |
tük |
tüy |
tük |
71 |
волос |
çӳç |
баттах |
сас |
чәч , кыл |
сәс , ҡыл |
шаш , түк , қыл |
soch , qil |
saç |
saç |
saç , kıl (волосок,
щетинка) |
saç |
72 |
голова |
пуç |
бас |
пас |
баш |
баш |
бас |
bosh |
baş |
baş |
baş , kafa |
baş |
73 |
ухо |
хăлха |
кулгаах |
хулах |
колак |
ҡолаҡ |
құлақ |
quloq |
gulak |
qulaq |
kulak |
qulaq |
74 |
глаз |
куç |
харах |
харах |
күз |
күҙ |
көз |
ko'z |
көз |
göz |
göz |
köz |
75 |
нос |
сăмса |
мурун |
пурун , тунзух |
борын |
танау , морон |
мұрын |
burun |
burun |
burun |
burun |
burun |
76 |
рот |
çăвар |
айах |
аас , ахсы |
авыз |
ауыҙ |
ауыз |
og'iz |
agyz |
ağız |
ağız |
ağız |
77 |
зуб |
шăл |
тиис |
тiс |
теш |
теш |
тiс |
tish |
diş |
diş |
diş |
tiş |
78 |
язык |
чĕлхе |
тыл |
тiл |
тел |
тел |
тіл |
til |
dil |
dil |
dil |
til |
79 |
ноготь |
чĕрне |
тыҥырах |
тырғах |
тырнак |
тырнаҡ |
тырнақ |
tirnoq |
dyrnak |
dırnaq |
tırnak |
tırnaq |
80 |
стопа |
ура |
атах |
табан |
табан |
табан |
табан |
oyoq |
aýak |
ayaq |
ayak |
ayaq |
81 |
нога |
ура |
буут |
азах |
аяк |
аяҡ |
аяқ |
oyoq |
aýak |
qıç |
bacak |
ayaq , bacaq |
82 |
колено |
чĕркуççи |
тобук |
тiстенек , тiзек |
тез |
тубыҡ |
тiзе |
tizza |
dyz |
diz |
diz |
tiz |
83 |
рука |
алă |
илии |
хол |
кул |
ҡул |
қол |
qo'l |
el |
əl |
el (ладонь), kol (целиком) |
qol , el |
84 |
крыло |
çунат |
кынат |
ханат |
канат |
ҡанат |
қанат |
qanot |
ganat |
qanad |
kanat |
qanat |
85 |
живот |
хырăм , вар |
ис |
харын |
эч |
эс , ҡорһаҡ , ҡарын |
қарын , іш |
qorin |
garyn |
qarın |
karın |
qarın |
86 |
кишки |
пыршă |
очоҕос |
iчеге |
эчәк |
эсәк |
iшек |
ichak |
|
içalat |
bağırsak |
içek , işkembe |
87 |
шея |
мăй |
моой |
мойын |
муен |
муйын |
мойын |
bo'yin |
boýun |
boyun |
boyun |
boyun |
88 |
спина |
çурăм |
кэлин , арҕа |
уча , арға |
арка |
арҡа |
арқа |
orqa |
arka |
arxa , kürək |
sırt , arka |
arqa |
89 |
грудь |
кăкăр , ум |
түөс |
кӧгiс , кӧксi |
күкрәк , түш |
күкрәк , түш |
көкiрек , төс |
ko'krak , ko'ksi , to'sh |
göwüs |
sinə , köks |
göğüs |
köküs , kökrek |
90 |
сердце |
чĕре |
сүрэх |
чÿрек |
йөрәк |
йөрәк |
жүрек |
yurak |
ýürek |
ürək |
yürek , kalp |
yürek |
91 |
печень |
пĕвер |
быар |
паар |
бавыр |
бауыр |
бауыр |
bag'ir |
bagyr |
ciyər |
karaciğer , ciğer |
qara ciger |
92 |
пить |
ĕçме |
ис |
iзерге |
эчәргә |
эсеү |
iшу |
ichmoq |
içmek |
içmək |
içmek |
içmek |
93 |
есть |
çиме |
аһаа |
чирге |
ашарга |
ашау |
жеу |
yemoq |
iýmek |
yemək |
yemek |
aşamaq |
94 |
кусать |
çыртма |
ытыр |
ызырарға |
тешләргә |
тешләү |
тiстеу |
tishlamoq |
çeýnemek |
dişləmək |
ısırmak |
tişlemek |
95 |
сосать |
ĕмме |
эм |
сорарға , эмерге |
имәргә |
имеү һурыу |
ему |
emmoq , so'rmoq |
emmek |
əmmək |
emmek |
emmek |
96 |
плевать |
сурма |
силлээ , тыбыыр |
тÿкÿрерге |
төкерергә |
төкөрөү |
түкiру |
tuplamoq |
tüýkürrmek |
tüpürmək |
tükürmek |
tükürmek |
97 |
блевать |
хăсма |
хайыт |
хузарға |
костырырга |
ҡоҫоу |
құсу |
qusmoq |
gusmak |
qusmaq |
kusmak |
qusmaq |
98 |
дуть |
вĕрме |
үр |
ÿрерге (о
ветре); ÿбÿрерге (о
человеке) |
өрергә |
өрөү |
үру , үрлеу |
esmoq |
üflemek |
filəmək |
üflemek (о
человеке), esmek (о ветре) |
üfürmek (о
человеке), esmek (о ветре) |
99 |
дышать |
сывлама |
тыын |
тынарға |
суларга |
тын алыу , һулау |
дем алу |
nafas olmoq , dam chiqalmoq |
dem almak |
nəfəs almaq |
soluk almak , nefes almak |
nefes almaq |
100 |
смеяться |
кулма |
күл |
кÿлерге , хатхырарға |
көлергә |
көлөү |
күлу |
kulmoq |
gülmek |
gülmək |
gülmek |
külmek |
101 |
видеть |
курма |
көр |
кӧрерге |
күрергә |
күреү |
көру |
ko'rmoq |
görmek |
görmək |
görmek |
körmek |
102 |
слышать |
илтме |
иһит |
истерге |
ишетергә |
ишетеү |
есту |
eshitmoq |
eşitmek |
eşitmək |
duymak , işitmek |
eşitmek |
103 |
знать |
пĕлме |
бил |
пiлерге |
белергә |
белеү |
бiлу |
bilmoq |
bilmek |
bilmək |
bilmek |
bilmek |
104 |
думать |
шутлама , шухăшлама , уйлама |
өйдөө |
сағынарға |
уйларга |
уйлау |
ойлау |
o'ylamoq |
pikir etmek |
düşünmək |
düşünmek |
tüşünmek , oylamaq |
105 |
нюхать |
шăшлама |
сыттаа |
чыстирға |
иснәргә |
еҫкәү |
иiскеу |
isqamoq |
ysgamak |
iyləmək , qoxlamaq |
koklamak |
qoqlamaq |
106 |
бояться |
хăрама |
куттан |
хорығарға |
куркырга |
ҡурҡыу |
қорқу |
qo'rqmoq |
eýmenmek |
qorxmaq |
korkmak |
qorqmaq |
107 |
спать |
çывăрма |
утуй |
узирға |
йокларга |
йоҡлау |
ұйықтау |
uxlamoq |
ýatmak , uklamak |
yatmaq |
uyumak |
yuqlamaq |
108 |
жить |
пурăнма |
олор |
чуртирға |
яшәргә |
йәшәү |
жасау |
yashamoq |
ýaşamak |
yaşamaq |
yaşamak |
yaşamaq |
109 |
умирать |
вилме |
өл |
ӧлерге , тоозыларға , ÿрирге |
үләргә |
үлеү |
өлу |
o'lmoq |
ölmek |
ölmək |
ölmek |
ölmek |
110 |
убивать |
вĕлерме |
өлөр |
ӧдiрерге |
үтерергә |
үлтереү |
өлтiру |
o'ldirmoq |
öldürmek |
öldürmək |
öldürmek |
öldürmek |
111 |
бороться |
çапăçма |
охсус |
урузарға , тудызарға ; харбазарға (сражаться) |
сугышырга |
һуғышыу |
соғысу , ұрысу |
urushmoq |
uruşmak , söweşmek |
vuruşmaq , savaşmaq |
savaşmak |
kötekleşmek , talaşmaq |
112 |
охотиться |
ухатана çӳреме , сунара çӳреме |
бултаа |
аңнирға |
ауларга |
аулау |
аулау |
ovlamoq |
awlamak |
ovlamaq |
avlamak |
avlamaq |
113 |
ударить |
çапма |
сыс |
саабызарға |
сугарга , бәрергә |
һуғыу , ороу |
ұру , соғу |
urmoq |
patlamak |
vurmaq |
vurmak |
urmaq |
114 |
резать |
касма |
кыс |
кизерге |
кисәргә |
ҡырҡыу , киҫеү |
кесу |
kesmoq |
kesmek |
kəsmək |
kesmek |
kesmek |
115 |
разделить |
пайлама , уйăрма |
хайыт |
чарарға , пӧлерге |
ярырга |
бүлеү |
жару , бөлу |
yormoq |
ýarylmak |
bölmək |
yarmak (раскалывать), bölmek (делить) |
bölmek |
116 |
колоть |
чикме , çурма |
тэс , тэһэ , оҕус |
хазирға , сазарға |
чәнчергә |
сәнсеү , ҡаҙау |
сұғу , қадау |
qadamoq |
pyçaklamak |
vurmaq |
bıçaklamak |
sançmaq |
117 |
царапать |
чăрмалама , чĕрме , шăйăрма |
хайы тарт |
тырбахтирға |
тырнарга |
тырнау |
тырнау |
tirnamoq |
dyrnaçaklamak |
cızmaq |
çizmek |
tırnamaq |
118 |
копать |
чавма |
хас |
хазарға |
казырга |
ҡаҙыу |
қазу |
qazimoq |
gazmak |
qazımaq |
kazmak |
qazmaq |
119 |
плавать |
ишме |
уһун |
чÿзерге |
йөзәргә |
йөҙөү |
жүзу |
suzmoq |
ýüzmek |
üzmək |
yüzmek |
yaldamaq |
120 |
летать |
вĕçме |
көт |
учуғарға |
очарга |
осоу |
ұшу |
uchmoq |
uçmak |
uçmaq |
uçmak |
uçmaq |
121 |
ходить |
утма , çӳреме |
дьаарбай |
чӧрерге |
йөрергә |
йөрөү |
бару , жүру |
yurmoq |
ýöremek |
gəzmək , yerimək |
yürümek , gezmek |
yürmek , kezmek |
122 |
приходить |
килме |
кэл |
килерге |
килергә |
килеү |
келу |
kelmoq |
gelmek |
gəlmək |
gelmek |
kelmek |
123 |
лежать |
выртма |
сыт |
чадарға |
ятарга |
ятыу |
жату |
yotmoq |
ýatmak , uzanmak |
uzanmaq |
yatmak |
yatmaq |
124 |
сидеть |
ларма |
олор |
одырарға |
утырырга |
ултырыу |
отыру |
o'tirmoq |
oturmak |
oturmaq |
oturmak |
oturmaq |
125 |
стоять |
тăма |
тур |
турарга |
торырга |
тороу |
тұру |
turmoq |
durmak |
durmaq |
durmak |
turmaq |
126 |
вертеть |
пăрма , çавăрма |
эргий |
ибiрерге , толғирға , айланарға |
борырга |
бороу |
бұру , бұрылу , айналу |
burmoq |
dönmek |
dönmək |
çevirmek (вертеть, поворачивать), dönmek (поворачиваться) |
aylandırmaq |
127 |
падать |
ӳкме |
түс |
аңдарыларға , тÿзирге |
төшәргә , егылырга |
төшөү |
түсу , құлау |
yiqilmoq , tushmoq |
çökmek |
düşmək |
düşmek |
tüşmek |
128 |
давать |
пама |
биэр |
пирерге |
бирергә |
биреү |
беру |
bermoq |
bermek |
vermək |
vermek |
bermek |
129 |
держать |
тытма |
тут |
тударға |
тотарга |
тотоу |
тұту , ұстау |
tutmoq |
tutmak |
tutmaq |
tutmak |
tutmaq |
130 |
сжимать |
хĕсме , чăмăртама , пăчăртама |
ык |
хызарға |
кысарга |
ҡыҫыу |
қысу |
siqmoq , qismoq |
sykmak |
sıxmaq |
sıkmak , kısmak (поджимать; смежать) |
sıqmaq , qısmaq |
131 |
тереть |
сăтăрма |
аал |
чызарға |
ышкырга |
ышҡыу |
ысқылау |
surkamoq |
sürtenmek |
sürtmək |
sürtmek |
sürtmek |
132 |
мыть |
çума |
сууй |
чуурға |
юарга |
йыуыу |
жуу |
yuvmoq |
ýuwmak |
yumaq |
yıkamak |
yuvmaq |
133 |
вытирать |
шăлма |
сот |
чызарға |
сөртергә |
һөртөү |
сүрту |
surtmoq |
süpürmek |
silmək |
silmek |
silmek |
134 |
тянуть |
туртма , сĕтĕрме |
тарт |
сӧзiрерге , сӧртирге , тартарға |
тартырга |
тартыу |
тарту |
tortmoq |
tartmak , çekmek |
çəkmək |
çekmek |
çekmek , tartmaq |
135 |
толкать |
тĕкме , тĕртме |
үт , ас |
iдерге |
этәргә |
этәреү / этеү |
басу ?, итеру |
itarmoq |
itmek |
itələmək |
itmek |
türtmek , itemek |
136 |
бросать |
ывăтма , пăрахма |
бырах |
сартирға , силерге |
ташларга |
ташлау |
тастау |
tashlamoq |
atmak |
atmaq |
atmak |
atmaq |
137 |
вязать |
çыхма |
баай |
парғирға , поорға |
бәйләргә |
бәйләү |
байлау |
boylamoq , bog'lamoq |
bogmak |
bağlamaq |
bağlamak |
bağlamaq |
138 |
шить |
çĕлеме , тĕрлеме |
тик |
тiгерге |
тегәргә |
тегеү |
тiгу |
tikmoq |
tikmek |
tikmək |
dikmek |
tikmek |
139 |
считать |
шутлама |
аах |
санирға |
санарга |
һанау |
санау |
sanamoq |
sanamak |
saymaq |
saymak |
saymaq |
140 |
сказать |
теме , калама |
эт |
чоохтабызарға ; чоохтирға (говорить) |
әйтергә |
әйтеү |
айту , деу |
demoq |
diýmek |
demək |
demek ; söylemek |
demek , aytmaq |
141 |
петь |
юрлама |
ыллаа |
ырлирға , сарнирға |
җырларга |
йырлау |
ән айту , жырлау |
aytmoq |
saýramak |
oxumaq |
şarkı söylemek |
yırlamaq |
142 |
играть |
выляма |
оонньоо |
ойнирға |
уйнарга |
уйнау |
ойнау |
o'ynamoq |
oýnamak |
oynamaq |
oynamak |
oynamaq |
143 |
плыть |
ишме |
уһун |
чÿзерге |
йөзәргә |
йөҙөү |
жүзу |
yuzmoq |
ýüzmek |
üzmək |
yüzmek |
yaldamaq |
144 |
течь |
юхма |
хамнаа |
ағарға |
агарга |
ағыу |
ағу |
oqmoq |
akmak |
axmaq |
akmak |
aqmaq |
145 |
замерзать |
шăнма |
тоҥ |
тоорға |
өшергә |
туңыу , өшөү |
тоңу , үсу |
muzlamoq , yaxlamoq |
şatlamak |
donmaq |
donmak |
üşümek , toñmaq |
146 |
пухнуть |
шыçма |
үлүн , өндөй , улаат |
сiзерге , кӧберге |
шешәргә |
шешеү |
iсу , iсiну |
shishmoq |
çişmek |
şişmək |
şişmek |
şişmek |
147 |
солнце |
хĕвел |
күн |
кÿн |
кояш |
ҡояш |
күн |
quyosh , kun |
gün |
gün , günəş |
güneş |
küneş |
148 |
луна |
уйăх |
ый |
ай |
ай |
ай |
ай |
oy |
aý |
ay |
ay |
ay |
149 |
звезда |
çăлтăр |
сулус |
чылтыс |
йолдыз |
йондоҙ |
жұлдыз |
yulduz |
ýyldyz |
ulduz |
yıldız |
yıldız |
150 |
вода |
шыв |
уу |
суғ |
су |
һыу |
су |
suv |
suw |
su |
su |
suv |
151 |
дождь |
çумăр |
самыыр , ардах |
наңмыр |
яңгыр |
ямғыр |
жаңбыр |
yomg'ir |
ýagmak |
yağmaq |
yağmur |
yağmur |
152 |
река |
çырма , шыв , юханшыв |
өрүс |
суғ |
елга |
йылға |
өзен , дария |
daryo |
derýa |
çay |
nehir , ırmak |
özen |
153 |
озеро |
кӳлĕ |
күөл |
кӧл |
күл |
күл |
көл |
ko'l |
köl |
göl |
göl |
köl |
154 |
море |
тинĕс |
муора , байҕал |
талай |
диңгез |
диңгеҙ |
теңiз |
dengiz |
deňiz |
dəniz |
deniz |
deñiz |
155 |
соль |
тăвар |
туус |
тус |
тоз |
тоҙ |
тұз |
tuz |
duz |
duz |
tuz |
tuz |
156 |
камень |
чул |
таас |
тас |
таш |
таш |
тас |
tosh |
daş |
daş |
taş |
taş |
157 |
песок |
хăйăр |
кумах |
хум |
ком |
ҡом |
құм |
qum |
gum |
qum |
kum |
qum |
158 |
пыль |
тусан |
күдэн , быыл |
тозын |
тузан |
саң , туҙан |
тозаң , шаң |
g'ubor , to'zon , chang |
çaň , toz |
toz |
toz |
toz |
159 |
земля |
çĕр , тăпра |
буор |
тобырах , чир , палғас |
җир , туфрак |
тупраҡ |
топырақ |
tuproq |
toprak |
torpaq |
toprak |
topraq |
160 |
облако |
пĕлĕт |
былыт |
пулут |
болыт |
болот |
бұлт |
bulut |
bulut |
bulud |
bulut |
bulut |
161 |
туман |
тĕтре |
туман |
тубан |
томан |
томан |
тұман |
tuman |
duman |
duman |
sis , duman |
tuman |
162 |
небо |
тӳпе |
халлаан |
тигiр |
күк |
күк |
көк , аспан |
ko'k , osmon |
gök , asman |
göy |
gök , gökyüzü |
kök |
163 |
ветер |
çил |
тыал |
чил |
җил |
ел |
жел |
yel |
ýel |
külək , yel |
rüzgâr , yel |
yel |
164 |
снег |
юр |
хаар |
хар |
кар |
ҡар |
қар |
qor |
gar |
qar |
kar |
qar |
165 |
лёд |
пăр |
муус |
пус |
боз |
боҙ |
мұз |
muz |
buz |
buz |
buz |
buz |
166 |
дым |
тĕтĕм |
буруо |
тÿдÿн , ыс |
төтен |
төтөн |
түтiн |
tutun |
tüsse |
tüstü |
duman |
tuman , tütün |
167 |
огонь |
вут , çулăм |
уот |
от |
ут |
ут |
от |
ot , otash |
ot |
od |
ateş , alev , ot |
ateş |
168 |
зола |
кĕл |
күл |
кÿл |
көл |
көл |
күл |
kul |
kül |
kül |
kül |
kül |
169 |
гореть |
çунма |
умай |
кӧйерге |
янарга |
яныу |
жану |
yonmoq |
ötmek , otlamak |
yanmaq |
yanmak |
yanmaq |
170 |
дорога |
çул |
суол |
чол |
юл |
юл |
жол |
yo'l |
ýol |
yol |
yol |
yol |
171 |
гора |
ту |
хайа |
тағ |
тау |
тау |
тау |
tog' |
dag |
dağ |
dağ |
dağ |
172 |
красный |
хĕрлĕ |
кыһыл |
хызыл |
кызыл |
ҡыҙыл |
қызыл |
qizil |
gyzyl |
qırmızı , qızıl |
kırmızı , kızıl |
qızıl , qırmızı |
173 |
зелёный |
симĕс , ешĕл |
от күөх |
кӧк (зеленый;
синий) |
яшел |
йәшел |
жасыл |
yashil |
ýaşyl |
yaşıl |
yeşil |
yeşil |
174 |
жёлтый |
сарă |
араҕас , саһархай |
сарығ |
сары |
һары |
сары |
sariq |
sary |
sarı |
sarı |
sarı |
175 |
белый |
шурă |
үрүҥ , маҕан |
ах |
ак |
аҡ |
ақ |
oq |
ak |
ağ |
beyaz , ak |
beyaz , aq |
176 |
чёрный |
хура |
хара |
хара |
кара |
ҡара |
қара |
qora , siyoh |
gara |
qara |
siyah , kara |
qara |
177 |
ночь |
каç |
түүн |
хараа , тÿн |
төн |
төн |
түн |
kecha , tun |
gije |
gecə |
gece |
gece |
178 |
день |
кун |
күнүс |
кÿн |
көн |
көн |
күн |
kunduz |
gündiz |
gündüz |
gün (сутки), gündüz (время
суток) |
kün (сутки), kündüz (время суток) |
179 |
год |
çул |
сыл , дьыл |
чыл |
ел |
йыл |
жыл |
yil |
ýyl |
il |
yıl , sene |
yıl , sene |
180 |
тёплый |
ăшă |
сылаас |
чылығ |
җылы |
йылы |
жылы |
iliq |
ýyly |
ilıq |
ılık , sıcak |
issi |
181 |
холодный |
сивĕ |
тымныы |
соох |
салкын , суык |
һыуыҡ |
суық |
sovuq |
sowuk |
soyuq |
soğuk |
suvuq |
182 |
полный |
тулли |
толору |
толдыра |
тулы |
тулы |
толы |
to'q , to'la |
dok |
dolu |
dolu |
tolu |
183 |
новый |
çĕнĕ |
саҥа |
наа |
яңа |
яңы |
жаңа |
yangi |
täze |
yeni , təzə |
yeni |
yañı |
184 |
старый |
кивĕ , ватă |
эргэ |
иргi (не новый); кирi (пожилой) |
иске |
иҫке |
ескi , көне |
eski , qari |
köne , garry |
köhnə |
eski (о вещи); yaşlı , ihtiyar (о
человеке) |
eski |
185 |
хороший |
лайăх |
үчүгэй , үтүө |
чахсы |
яхшы |
яҡшы |
жақсы |
yaxshi |
ýagşy |
yaxşı |
iyi ; yahşi |
yahşı , eyi |
186 |
плохой |
япăх , начар |
дьаабы , куһаҕан |
хомай |
начар |
насар , яман |
нашар , жаман |
yomon |
bet , pis , ýaman |
pis |
kötü , fena ; yaman |
yaman , fena , osal , yaramay |
187 |
гнилой |
çĕрĕк |
ириҥэ |
iрiк (дерево); чызығ , чызаан (плоды, мясо) |
черек |
серек |
шiрiк |
chirirk |
çüýrük |
çürük |
çürük |
çürük |
188 |
грязный |
пылчăклă , вараланчăк , хура |
кирдээх |
кiрлiг , пуртах |
пычрак |
бысраҡ |
кiр |
kir |
hapa , kirli |
çirkli |
kirli |
kirli |
189 |
прямой |
тӳрĕ |
көнө |
кӧнi |
туры |
тура |
тура |
to'g'ri , tik |
göni |
düz |
düz |
tüz |
190 |
круглый |
çаврака |
төгүрүк |
тоғылах , тегiлек , терпек |
түгәрәк |
йоморо , түңәрәк |
домалақ , жұмыр |
dumaloq |
tegelek |
yumru |
yuvarlak |
tögerek , tomalaq |
191 |
острый |
çивĕч |
сытыы |
чiтiг |
үткен |
үткер |
жiтi , өткiр |
o'tkir |
ýiti |
iti |
keskin |
keskin , ötkür |
192 |
тупой |
мăка |
сыппах |
омас |
үтмәс |
үтмәҫ |
доғал |
to'mtoq |
kütek |
küt |
küt , kör |
toqal |
193 |
гладкий |
яка |
килэркэй |
тÿс |
шома |
шыма |
тегiс , жатық |
silliq , tekis |
tekiz |
hamar |
düz |
tegiz , tüz |
194 |
мокрый |
йĕпе |
сииктээх , инчэҕэй |
ӧл |
юеш , дымлы |
йеүеш , дымлы |
дымқыл , ылғал |
ho'l |
çygly |
nəm , yaş |
ıslak , yaş , nemli |
sılaq |
195 |
сухой |
типĕ , хăрăк |
кураанах |
хуруғ |
коры |
ҡоро |
құрғақ |
quruq , qurg'oq |
qury |
quru |
kuru , kurak (засушливый) |
quru |
196 |
правильный |
тĕрĕс |
сөпкө |
орта |
дөрес , туры |
дөрөҫ |
дұрыс , тура |
to'g'ri , durust |
dürs |
düzgün |
doğru |
doğru |
197 |
близкий |
çывăхри |
чугас |
чағын |
якын |
яҡын |
жақын |
yaqin |
ýakyn |
yaxın |
yakın |
yaqın |
198 |
далёкий |
аякри , инçетри |
ыраах |
ырах |
ерак |
алыҫ , йыраҡ |
ұзақ , алыс |
uzoq , olis , yiroq |
uzak , alyş |
uzaq |
uzak |
uzaq |
199 |
правый |
сылтăм |
уҥа |
оң |
уң |
уң |
оң |
o'ng |
sag |
sağ |
sağ |
oñ , sağ |
200 |
левый |
сулахай |
хаҥас |
сол |
сул |
һул |
сол |
chap , so'l |
çep |
sol |
sol |
sol |
201 |
на (чём-то) |
-та / -те |
-га / -ҕа |
-та / -да / -те / -де ; ÿстÿнде |
-да / -дә , өстендә |
-да / -дә , өҫтөндә |
-да / -де , үстінде |
-da |
-da |
-da / -də |
-da / -de / -ta / -te , üstünde , üzerinde |
-da / -de / -ta / -te , üstünde |
202 |
в (чём-то) |
-та / -те |
иһигэр |
-та / -да / -те / -де ; iстiнде (внутри) |
-да / -дә , эчендә |
-да / -дә , эсендә |
iшiнде , -да ( -та )/ -де ( -те ) |
-da |
-da |
-da / -də |
-da / -de / -ta / -te , içinde |
-da / -de / -ta / -te , içinde |
203 |
с (чем-то) |
-па / -пе |
кытары |
-даң / -дең / -таң / -тең / -наң / -нең |
белəн |
менән |
менен |
bilan |
bilen |
ilə , -la / -lə |
ile , -la / -le , -yla / -yle (диал. ilen , -lan / -len , -ylan / -ylen ) |
-nen , ile |
204 |
и |
тата , та , те , -па / -пе |
уонна |
паза |
да / дә , һәм |
һәм , ла / лә , да / дә |
және , -да / -де |
va |
we |
və |
ve ; da / de ; hem , hem de ; ile |
ve |
205 |
если |
-сан / -сен , енчен , эхер |
буоллаҕына , өскө |
-за / -зе / -са / -се ; сынап |
-са / -сә , әгәр |
-һа / -һә , әгәр |
егер |
agar |
eger |
əgər |
ise , -sa / -se , eğer , şayet |
-sa / -se , eger |
206 |
потому что |
мĕншĕн тесен |
ол иһин |
аннаңар |
чөнки |
сөнки |
өйткенi , себебі |
chunki |
çünki |
çünki |
çünkü |
çünki |
207 |
имя |
ят |
аат |
ат |
исем , ат |
исем |
ат , есiм |
ot , nom , ism |
at |
ad |
isim , ad |
ad , isim |